Sababu Zinazofanya Wanafunzi Kufeli Mitihani ya NECTA

Table of Contents

Sababu Zinazofanya Wanafunzi Kufeli Mitihani ya NECTA

Kila mwaka, matokeo ya mitihani ya Taifa yanayotolewa na Baraza la Mitihani la Taifa (NECTA) huibua mjadala mkali. Pamoja na jitihada za serikali na jamii kuboresha elimu, bado kiwango cha ufaulu kinazidi kushuka, na idadi ya wanafunzi wanaofeli mitihani ni kubwa. Hali hii inaathiri mustakabali wa vijana wengi na maendeleo ya taifa kwa ujumla. Katika makala hii, tutaangazia sababu kuu zinazochangia wanafunzi kufeli mitihani ya NECTA, huku tukizingatia mazingira, mfumo wa elimu, na changamoto zinazowakabili wanafunzi.

Sababu Zinazofanya Wanafunzi Kufeli Mitihani ya NECTA

1. Mrundikano wa Wanafunzi Darasani

Idadi kubwa ya wanafunzi kwa darasa moja ni changamoto kubwa katika shule nyingi za umma nchini Tanzania. Zamani, darasa moja lilikuwa na wanafunzi 45 tu, lakini siku hizi, baadhi ya madarasa yana zaidi ya wanafunzi 200.

Hali hii inamfanya mwalimu kushindwa kumhudumia kila mwanafunzi kwa ukaribu, hali inayosababisha wanafunzi wengi kutokuelewa masomo yao ipasavyo. Mwalimu hana nafasi ya kumfuatilia kila mwanafunzi na kugundua changamoto zake binafsi katika kujifunza, jambo linalopelekea wengi wao kufeli mitihani ya NECTA.

2. Mfumo wa Mitihani ya Kubet

Mfumo wa mitihani ya kuchagua majibu (multiple choice) unatoa fursa kwa baadhi ya wanafunzi kupenya hadi sekondari hata bila uelewa mzuri wa masomo. Mitihani ya namna hii, inayofahamika kama “mitihani ya kubet,” inawawezesha wanafunzi wenye uelewa mdogo kupita hadi ngazi za juu, lakini wanapokutana na masomo magumu ya sekondari, wengi wao hushindwa kumudu na hatimaye kufeli. Mfumo huu wa mitihani unatoa changamoto kubwa kwa wanafunzi na unachangia kushuka kwa kiwango cha ufaulu katika mitihani ya mwisho ya kidato cha nne (CSEE).

3. Umri Mdogo wa Kuanza Shule

Serikali imepunguza umri wa kuanza shule hadi miaka mitano, ikilinganishwa na miaka ya nyuma ambapo watoto walikuwa wanaanza darasa la kwanza wakiwa na umri wa miaka 9–13.

Watoto wanaoanza shule wakiwa wadogo wana uwezekano mkubwa wa kumaliza elimu ya msingi wakiwa bado hawajakomaa kifikra, hali inayowafanya kushindwa kuelewa umuhimu wa masomo. Hii inapelekea idadi kubwa ya wanafunzi kufeli mitihani ya msingi (PSLE) na kuathiri mafanikio yao ya baadaye katika mitihani ya sekondari.

4. Teknolojia na Mitandao ya Kijamii

Kukua kwa teknolojia kumekuwa na madhara makubwa kwa wanafunzi, hasa kutokana na matumizi mabaya ya simu za mkononi na mitandao ya kijamii. Badala ya kutumia simu kwa ajili ya kujifunza, wanafunzi wengi wanapoteza muda wao kwa kuangalia video zisizo na tija, mawasiliano yasiyo na manufaa, na michezo ya kuburudisha. Kutumia muda mwingi kwenye mitandao kunawafanya wanafunzi wengi kukosa muda wa kujisomea, hivyo kuathiri utendaji wao katika mitihani.

5. Ukosefu wa Mazingira Rafiki Shuleni

Shule nyingi za umma nchini zinakabiliwa na changamoto ya kutokuwa na mazingira rafiki ya kusomea. Ukosefu wa miundombinu kama madarasa ya kutosha, maabara, na maktaba, unachangia kwa kiasi kikubwa wanafunzi kushindwa kufikia malengo yao ya kitaaluma. Maabara zinazopatikana ni chache na vifaa vya kufundishia ni haba, hali inayofanya masomo ya sayansi kuwa magumu kwa wanafunzi. Aidha, ukosefu wa chakula cha mchana mashuleni na maji safi ya kunywa huathiri afya na umakini wa wanafunzi, hivyo kuathiri utendaji wao katika mitihani.

6. Uchache wa Walimu

Shule nyingi za umma zinakabiliwa na uhaba mkubwa wa walimu, hasa katika masomo ya sayansi na hesabu. Idadi ya walimu haikidhi mahitaji ya wanafunzi, hali inayofanya walimu wachache waliopo kuwa na mzigo mkubwa wa kufundisha masomo mengi. Hali hii inachangia wanafunzi kutopewa mafunzo ya kina, na hivyo kushindwa kujiandaa ipasavyo kwa mitihani ya NECTA.

7. Mtindo wa Maisha wa Kizamani

Mtindo wa maisha wa sasa, unaoambatana na tabia ya kuwapa watoto ahadi za zawadi ili wafanye vizuri shuleni, umewafanya wanafunzi wengi kutokuwa na nidhamu ya kujisomea.

Watoto hawapati tena motisha ya kusoma kwa juhudi, isipokuwa tu wanapopewa ahadi ya kupata vitu kama simu au baiskeli. Hali hii imechangia kushuka kwa kiwango cha ufaulu, kwa kuwa watoto wanajifunza kutegemea zawadi badala ya kujituma kimasomo.

Mapendekezo ya Mhariri: