Sababu za Ada Kubwa Katika Shule Binafsi Tanzania

Table of Contents

Sababu za Ada Kubwa Katika Shule Binafsi Tanzania

Ubora wa elimu ni nguzo muhimu katika maendeleo ya taifa lolote lile. Katika muktadha wa Tanzania, wazazi wengi huwekeza pakubwa katika elimu ya watoto wao, wakilenga kuwapa msingi imara wa kutimiza ndoto zao.

Hata hivyo, gharama za elimu katika shule binafsi zimekuwa kikwazo kwa wazazi wengi haswa wale wenye kipato cha chini na cha kati, huku ada zikiongezeka mwaka hadi mwaka. Katika chapisho hili tutachunguza kwa kina sababu za ada kubwa katika shule binafsi nchini Tanzania, zikiwemo sera za serikali, gharama za uendeshaji, na changamoto za kiuchumi zinazowakabili wawekezaji.

Uchambuzi huu unalenga kutoa mwanga kwa wazazi na wadau wa elimu kuhusu mizizi ya tatizo hili, ili kuwezesha majadiliano yenye tija na kutafuta suluhu zinazoweza kupunguza mzigo wa ada kwa wazazi, huku tukihakikisha ubora wa elimu hauathiriki.

Sababu za Ada Kubwa Katika Shule Binafsi Tanzania

1. Kodi na Tozo Nyingi Zinazotozwa Kwa Shule Binafsi

Shule binafsi zinakabiliwa na mzigo wa kodi na tozo mbalimbali ambazo zinaongezea gharama za uendeshaji. Kwa mujibu wa Mwenyekiti wa Chama cha Wawekezaji Binafsi katika Elimu (TAPIE), Mahmoud Mringo, shule binafsi zinatozwa zaidi ya kodi 25 tofauti.

Miongoni mwa kodi hizi ni pamoja na leseni ya biashara, kodi ya huduma, kodi ya ardhi, na kodi ya majengo. Hali hii inasababisha ongezeko la gharama za uendeshaji, na mwishowe, ada za wanafunzi zinaongezwa ili kuzifidia gharama hizi.

Kodi hizi zinachangia takribani asilimia 15 ya gharama za uendeshaji wa shule binafsi, na kwa kuwa hakuna fedha za misaada kutoka serikalini kama ilivyo kwa shule za umma, wamiliki wa shule binafsi hawana budi kuongeza ada ili waweze kuendelea kutoa huduma bora.

2. Gharama Kubwa za Ujenzi wa Miundombinu

Moja ya sababu kubwa ya ada kuwa juu katika shule binafsi ni gharama za ujenzi wa miundombinu ya shule. Ili kuanzisha shule, ni lazima mmiliki awe na mtaji mkubwa wa kujenga majengo kama madarasa, mabweni, na maabara. Mmiliki wa shule anapohitaji mkopo kwa ajili ya ujenzi, riba zinazotozwa na taasisi za kifedha ni kubwa kiasi cha kuathiri uwezekano wa shule kujiendesha kwa faida.

Kuna utaratibu unaowataka wamiliki wa shule mpya kujenga madarasa mengi hata kabla ya kuanza kuendesha shule kikamilifu. Hili linazua changamoto kubwa kwa wawekezaji wapya, kwani wanapaswa kujenga miundombinu ya kutosha ili kupata kibali cha kuendesha shule, hata kama wanaanza na idadi ndogo ya wanafunzi.

3. Sera ya Elimu Bila Malipo

Kuanzishwa kwa sera ya elimu bila malipo katika shule za umma nchini Tanzania imeathiri idadi ya wanafunzi wanaojiunga na shule binafsi. Wazazi wengi wameacha kupeleka watoto wao shule binafsi kutokana na sera hii, ambayo imeonekana kama suluhisho la kupunguza gharama za elimu kwa familia nyingi.

Hata hivyo, shule za binafsi zinakosa wanafunzi na baadhi zimefikia hatua ya kufungwa kutokana na kushindwa kujiendesha kwa kukosa wanafunzi wa kutosha. Sera hii, ingawa inawasaidia watoto wengi kupata elimu, imezua changamoto kubwa kwa shule binafsi ambazo sasa zinakabiliwa na shinikizo la kifedha.

4. Mzigo wa Mikopo kwa Shule Binafsi

Wamiliki wengi wa shule binafsi wanategemea mikopo kutoka taasisi za kifedha ili kufanikisha ujenzi na uendeshaji wa shule zao. Hata hivyo, mikopo hii huja na riba kubwa ambayo inakuwa mzigo wa ziada kwa shule hizo. Kwa mfano, mmiliki mmoja alieleza kuwa alikopa TSh 500 milioni, lakini ndani ya miaka saba alilazimika kulipa TSh 1.2 bilioni, mara mbili zaidi ya kiasi cha mkopo wa awali.

Mikopo yenye riba kubwa huathiri uwezo wa shule kutoa huduma bora kwa gharama nafuu. Badala ya kuwekeza kwenye ubora wa elimu, fedha nyingi hutumika kulipa mikopo, hali inayochangia ongezeko la ada.

5. Ukosefu wa Motisha kwa Wawekezaji

Wawekezaji wengi wa nje wamekimbia sekta ya elimu nchini Tanzania kutokana na changamoto nyingi wanazokabiliana nazo, ikiwemo utitiri wa kodi na taratibu ngumu za kuanzisha shule.

Kwa mfano, mmiliki anayetaka kuanzisha shule jijini Dar es Salaam analazimika kuwa na eneo kubwa la ardhi, jambo ambalo ni changamoto kwa wawekezaji wadogo. Kwa sababu ya vikwazo hivi, wawekezaji wanashindwa kuona faida ya muda mrefu katika sekta ya elimu, hali inayosababisha idadi ya shule binafsi nchini kushuka.

6. Kukosekana kwa Ruzuku kutoka Serikalini

Tofauti na shule za Serikali zinazopata ruzuku, shule binafsi hazipati msaada wowote kutoka serikalini. Hali hii huzilazimu shule binafsi kutegemea ada za wanafunzi pekee kujiendesha, jambo linalochangia ada kuwa kubwa.

Mapendekezo ya Mhariri: